Een heel woon- of werkgebied energieneutraal maken. Ga er maar aan staan. Niet één huis, of wat zonnepanelen op twee twee-onder-één-kapwoningen, maar een hele wijk. We zijn in Nederland al lang bezig met energievernieuwing, er zijn nieuwe technieken, subsidies en een hoge energiebelasting, maar toch gaat het allemaal nog lang niet vanzelf. Zeker niet in de bestaande gebouwde omgeving, maar ook in de nieuwbouw blijft het ploeteren.
Een groep grote partijen uit de bouw- en energiewereld heeft partners gevonden in wereld van onderzoek en advies en in die van financiering en accountancy. Met hulp van het ministerie van Bouwen (Binnenlandse Zaken) heeft de groep zich GEN genoemd: Gebieden EnergieNeutraal. De ontwikkeling van de nieuwe woonwijk Valkenburg (het voormalige vliegveld) is ter hand genomen en men stortte zich op de bestaande jaren-’60-wijk Kerschoten in Apeldoorn.
Valkenburg gaat energieneutraal worden. Nieuwbouw, je zou zeggen dat moet toch eens kunnen, zeker als je er vroeg mee begint en ambities en belangen groot zijn. En zie, het gaat lukken. De woningen krijgen stuk voor stuk een elektrische warmtepomp en zonnepanelen en een stukje verderop komen wat windmolens. Een elektriciteitsnet is de enige vorm van energie-infrastructuur in de wijk.
In de bestaande wijk is denk ik wat meer geleerd dan het handig toepassen van bekende technieken en daar de goede manier van organiseren en financieren bij regelen. Het begint er al mee dat er allemaal mensen wonen. Dat maakt het makkelijk om in te schatten wat het energieverbruik nu is, maar om er iets aan te willen veranderen is meer nodig dan een stapel rapporten, stroomschema’s, routekaarten, organisatieschema’s en business cases. Dat hebben de GEN-mensen ook ondervonden.
En dat lijkt me een nuttige ervaring. Het is makkelijk om er kritisch op te zijn of zelfs cynisch (ik kon me al twitterend tijdens het congres ook niet altijd inhouden, wat tegengas bij de soms haast euforische doorbraakgedachten leek me gepast, hoewel het ook gewoon een feestje was, met heerlijke hapjes en de nodige drankjes, dat had ik ook in acht mogen nemen).
Van teken- naar keukentafel. Van nut, noodzaak en terugverdientijden naar vrienden worden met de bewoners. En vrienden blijven. Behalve een regiegroep en een regiemodel is er ook een buurtregisseur ingezet. Je moet het toch met de mensen doen die er wonen, werken en die de huizen bezitten. Zij moeten overtuigd raken van de waarde van de verbetering. Dat het echt een verbetering is.
Ik vraag me dan af of de term energieneutraal helpt. Er zijn mensen die echt graag hun huis energieneutraal willen hebben en als ze dat niet zelf kunnen, moet de sector daar op inspringen. Hele buurten of wijken die energieneutraal willen worden zijn er denk ik weinig. Verbetering van wooncomfort, verlaging van de energiekosten, verhoging van de waarde van het bezit, daarvoor kun je bij velen aankloppen en je zult zien dat als ze je vaker gezien hebben, ze je aardig vinden en je koekjes bij je hebt, je misschien zelfs de keukentafel haalt.
Dan begint het pas.
TNO had een routekaart of processchema op een tafel liggen. Een meter bij 60 centimeter, schat ik. Kleuren, lijnen, knooppunten. Ik miste de pionnen en de dobbelstenen, zei ik. TNO moest lachen. Ik was toch ook serieus; maak er maar een spel van en geef het weg in de wijken waar je aan de slag wilt. Je moet iets hebben om het gesprek op gang te brengen.
In Valkenburg, bij de nieuwe wijk, bleek de term energieneutraal daarvoor bruikbaar. Wat verstaan we daar eigenlijk onder? Netto geen energieafname. Nul-op-de-meter. Energienotaloos. Geen voorkeur voor technieken. Op woning- of op wijkniveau oplossen?
En zo gaan we met z’n allen vrolijk verder met het moderniseren van onze energiehuishouding. Energieneutraal? Energieneutralala!