Tussen Energieakkoord en buurtwerk

We hebben sinds september 2013 een Energieakkoord, dus ruim een jaar nu. Dat het land er niet mee uit het moeras zou worden getrokken wisten we toen ook wel, maar komt er überhaupt wel wat van de grond? Gedoe over de kosten van wind op zee, wind op land blijft maatschappelijk en landschappelijk lastig, de postcoderoos hapert echt. Deze blikvangers gaan enkel over het produceren van elektriciteit. Dat is niet onbelangrijk maar voor verwarming gebruiken we meer energie. En de industrie kan er ook wat van.

Het aardige van windmolens, zeker die op land, en van zonne-energie is wel dat dat nou net iets is wat je met een groep mensen samen op kunt pakken. In collectief verband, of coöperatief. De verwarming thuis is van jezelf of je huisbaas, stadsverwarming is van energiebedrijven of andere professionele exploitanten en aan collectieve straat- of buurtverwarming zijn we nog niet toe. Dat je met wat buurmannen m/v besluit de ketels uit de huizen te slopen, aan de netbeheerder meldt dat hij de gasaansluiting weg mag halen en het hele net wel onder de stoep vandaan kan want we gaan zelf een verwarmingsnet in de buurt aanleggen. Met een grote gezamenlijke ketel. Dat gebeurt nog niet. En nu het samen in de buurt stroom maken ook maar matig lukt, oefenen we ook nog niet in de gezamenlijke verwarming.

In je eentje de verwarming veranderen en bijvoorbeeld een warmtepomp of houtketel installeren als vervanger van de gasketel is al een aardig klusje, maar het is te doen, want het gebeurt ook. Collectief de ketels vervangen is voor een verhuurder ook te doen en zelfs handig, maar voor eigenaren van één woning is dat nog teveel gevraagd. Ook in de nieuwbouw gebeurt het eigenlijk nog niet. Ik ken één project, de wijk Eva Lanxmeer in Culemborg, waar de bewoners zelf eigenaar en exploitant zijn van de wijkverwarming. Die wijk bestaat meer dan 10 jaar en is ontwikkeld door een groep mensen die echt samen ecologisch en duurzaam willen wonen. Het drinkwaterbedrijf deed de collectieve verwarming, met een grote warmtepomp die is aangesloten op de drinkwatervoorziening. Na enige jaren namen de bewoners de warmtevoorziening over en ze beheren ‘m nog steeds.

Is het interessant, samen de buurtverwarming hebben en regelen? Ik ben daar best benieuwd naar. Voor mensen die van het gas af willen, die toch aan een nieuwe ketel of andere (vloer)verwarming toe zijn, die samen aan een betere energievoorziening willen werken of op andere vlakken meer in en met de buurt willen doen.

Ik heb mijn werkzame leven doorgebracht in warmteland en dan vooral bij nieuwbouwprojecten. Een nieuwe wijk en we moeten, willen of mogen “iets met energie”. Duurzaam, CO2-reductie, een lage EPC of EPL. Is stads- of wijkverwarming hier iets, warmte-koudeopslag, zonne-energie; lossen we het in de gebouwen op of in het gebied; doen we het als ontwikkelende partijen zelf of besteden we energie uit en hoe dan en aan wie, dat soort vraagstukken. Daar houd ik me nog altijd graag mee bezig. Ook ben ik actief (als directeur nog wel) bij een grote lokale energiecoöperatie, Energie-U in de stad Utrecht. We hadden een plan voor een groot windpark maar dat stuitte op politieke weerstand. We zijn bezig met collectieve zonnestroom maar dat ligt financieel niet makkelijk. Het helpen van woningeigenaren met zonnepanelen, isolatie en de ketel lukt heel goed en daar gaan we flink mee verder.

Bij “energiehulp aan huis” is de buurman met enige kennis en ervaring vaak de beste helper, beter dan een gemeente of een bouwbedrijf. Daar kunnen wij als coöperatie met gedreven en kundige medebewoners veel in betekenen. Het grotere werk, de energieverbetering buitenshuis, is lastiger. Dat merkten we met wind en dat merken we met zon. Met de verwarming hebben we dat nog niet geprobeerd. Dat willen we wel gaan doen, althans, ik en nog wat leden doen ons best dat op gang te krijgen.

Ketels worden hier in de stad jaarlijks in duizendtallen vervangen. Dat kan vaak vast beter dan met de huidige versie van de vorige ketel. Een lid van onze coöperatie kwam ermee dat in zijn buurt, zo’n 15 jaar oud, uit de Vinex-tijd, binnenkort dus iedereen de ketel moet vervangen. We hebben al veel stadsverwarming en in sommige buurten ligt het ongebruikt onder de stoep of hebben hier en daar wat mensen een aansluiting. Potentie genoeg om er samen mee aan de slag te gaan.

En het aardgasnet heeft op vele plekken zijn langste tijd gehad. De netbeheerders hebben dat natuurlijk ook door en zoeken naar oplossingen. Want moet er echt een herinvestering plaatsvinden in aardgasnetten voor wederom zo’n 50 jaar, of kunnen we ze overbodig maken?

Buurtverwarming, en zeker aardgasvervanging, staat niet concreet in het Energieakkoord. Een lokale aanpak wel en daar wordt bijvoorbeeld met de VNG-ondersteuningsstructuur ook vorm aan gegeven. Dat staat allemaal nog in de kinderschoenen en er is nog niemand die roept dat het op dat vlak niet opschiet of dat het akkoord een grote wassen neus is. En ook zonder breed landelijk akkoord met industrie, elektriciteitssector en milieubeweging is er ongetwijfeld veel goeds te bereiken met het verbeteren van de energievoorziening in buurten. Zonder een maatschappelijk akkoord in de buurt gaat dat niet. Zullen we daar eens mee aan de slag gaan?

Leave a Reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *