De Nederlandse staat boert nog altijd goed als uitbater van de aardgasvoorraden in de Nederlandse bodem. Voor 2013 wordt gerekend op aardgasbaten ter waarde van 13,25 miljard euro, op basis van een volume van 79 miljard kubieke meter aardgas want productiebeperking om de huizen in Oost-Groningen minder te laten trillen is tot nader order uitgesteld. Eerst maar eens onderzoeken hoe erg het allemaal is.
Ik en de meesten van jullie dragen als gasverbruiker indirect bij aan het vullen, of minder leeglopen, van de staatskas. Daardoor hoeft minder bezuinigd te worden op leuke dingen voor ons of hoeven we minder belasting op te brengen. Wat het netto-effect op onze koopkracht is weet ik niet, wel voel ik iets dubbels in dit systeem zitten. Een hogere gasprijs beperkt mijn koopkracht (vanaf de jaarafrekening, met bijbetalen en een hoger voorschot) maar is ook goed voor de rijksbegroting en zou zo via die omweg ook positief voor mijn koopkracht kunnen zijn.
Als de Staat hogere aardgasbaten wil hebben, kan ze de gasprijs laten stijgen. Die is weliswaar op een geheimzinnige manier gekoppeld aan de olieprijs, die ook niet helemaal keurig volgens het marktmechanisme tot stand komt, maar als grote speler in de Europese gasmarkt moeten we toch iets voor elkaar kunnen krijgen. Het gevolg van die hogere gasprijs kan echter zijn dat meer en meer van ons gaan bezuinigen op het gasverbruik. We houden de thermostaat beter in de gaten, trekken vaker een trui aan of houden ons buitenshuis op, of we gaan op zoek naar hardere alternatieven. De open haard, een echte houtkachel, of misschien zelfs een warmtepomp. Dan heeft de rijksoverheid dus mooi het nakijken.
Alleen, zo makkelijk gaat dat niet, echt overstappen op een ander verwarmingssysteem. Dat weten ze in Den Haag vast ook wel. Maar het zou me niet verbazen als we toch die kant op gaan, dus weg van het aardgas. Niet massaal en niet volgend jaar al, maar stukje bij beetje, huisje voor buurtje, waarom niet? Technisch is er steeds meer mogelijk, zeker op het niveau van de individuele woning maar ook op buurt- of wijkniveau. Bij nieuwbouw kan het al lang, geen aardgasnet, in de bestaande bouw gebeurt het soms dat een buurt van het aardgas af raakt. Die woningen krijgen dan een aansluiting op een warmtenet, of eigenlijk op het stadsverwarmingsnet wat al langere tijd in de omgeving ligt.
Bij elektriciteit zijn we verder. Daar zijn al veel mensen zelf producent van stroom, die ze zelf gebruiken als ze die nodig hebben en anders ‘aan het net leveren’. Met zonnepanelen. Collectieve windmolenprojecten zijn er ook, aan waterkracht wordt op enkele plekken ook gewerkt. Het voordeel is natuurlijk dat al die elektriciteit over het net kan dat er al jaren ligt. Dat is bij gas en bij warmte niet zomaar het geval. Maar een buurtwarmtenet, hoe onpraktisch misschien ook bij de aanleg, er zijn ook voordelen van te onderkennen. Net als bij elektriciteit neem je dan je energievoorziening meer in eigen hand, om van het warmtemonopolie af te zijn of van de stijgende gaskosten. En dan hou je ook de baten in eigen buurt. Wat het precieze netto-effect op de koopkracht is hiervan (eerst investeren in een nieuw systeem, daarna profiteren van lagere gebruikskosten want anders zou je er niet aan beginnen), het zal van geval tot geval verschillen. Maar het is een interessant perspectief om mee bezig te gaan. Intussen verzint de Staat vast wel een nieuwe inkomstenbron.