Afgelopen vrijdag had ik op het eind van de werkdag, voordat het weekend begon met theaterbezoek, even tijd voor mijn mailbox. Ik las drie berichten die aardig weergeven waar Nederland staat in de zoektocht naar grootschalige verwarmingsverandering.
Een gemeente zoekt ervaringen met de houding van bewoners tegenover het afsluiten van aardgas en het aanbieden van alternatieven, zoals een collectieve (stads)verwarming. Een ministerie zoekt in deze maanden van Energiedialoog naar ervaringen in het gesprek met bewoners over gasloos wonen, met daarbij de creatieve en laagdrempelige ingang via gasloos koken. En mijn gemeente Utrecht mailde over het eerste overleg van de “regietafel energietransitie”, een tafel waar naast de gemeente enkele grote energie- en vastgoedpartijen aan tafel zitten én een vertegenwoordiging van de bewoners-energiecoöperatie. Eerste vragen die ik meebreng: wie voert regie en waarover.
Overheden weten intussen wat ze willen (wijken van het aardgas af krijgen) en wat ze niet kunnen: wijken van het aardgas af krijgen. Gemeente noch Rijk gaat immers over onze huizen of onze verwarmingen en ook hebben ze niets te zeggen over de gasnetten. Hooguit indirect, als ze aandeelhouder zijn van een gasnetbeheerder.
De gemeente gaat over de stoeptegels. De netbeheerders komen verder: tot in de meterkast. De Rijksoverheid mag nu voor wetten gaan zorgen die realisatie van de ambities mogelijk maakt. Bijvoorbeeld door gemeentes de bevoegdheid te geven om in te grijpen op economische posities van netbeheerders: gasnetten eerder weghalen dan dat de eigenaren ervan zelf nodig vinden. Of zouden gemeentes ook willen ingrijpen op onze eigen economische posities, op onze huizen, onze verwarmingen, douches en kooktoestellen?
Pootje baden
Voorlopig gaan ze pootje baden door over gesprekken met bewoners te praten. Laten we er maar van uitgaan dat dat niet enkel bedoeld is om mensen te verleiden hun woning te verduurzamen, maar dat het ontwikkelen van nieuwe regelgeving het doel is.
Van vrijdag- naar donderdagmiddag. Toen was het jaarcongres van de stichting Warmtenetwerk. Grote en kleine stadsverwarmingsbedrijven nemen daarin deel, ingenieursbureaus, adviseurs van divers pluimage (waaronder ik met mijn onderneming). In die sector wordt ook gezocht naar aansluiting bij de klant. De consument. De burger. De bewoner. Die heeft het niet zo op stadsverwarming, is al een tijdje geleden doorgedrongen, terwijl dat toch een prima optie kan zijn in de verwarmingsverandering. In de afgelopen jaren is er druk gestudeerd op verbetering. Op technisch vlak en door de sector zelf. Variatie in tarieven, in producten/diensten, in keuzemogelijkheden dus; en innovaties ook die tot kostenverlaging moeten leiden, om zo prijzen te drukken. Dit jaar werd er gesproken over communicatie: denk voor je begint te praten (of te rekenen of te tekenen) eerst na over met wie je je gesprek voert en wat je gesprekspartner drijft. Laat je technische kennis eens op kantoor achter. De eindafnemer zat daar nog niet bij, mogelijk is dat een volgende stap. Ook hier dus nog veel zoeken, naar Het Verhaal en naar het overbrengen ervan. Naar Het Gesprek.
Over de aanstaande gaslozigheid van ons land vond afgelopen zondag een gesprek plaats. Tussen mij en mijn zus. Ze zag direct een Groot Knelpunt aankomen: prima dat je mijn verwarming wil aanpassen, dat is iets technisch, doe maar, maar van mijn gasfornuis blijf je dus lekker af! Het enige alternatief dat in de buurt komt is inductiekoken maar daar kun je geen paprika op blakeren, om maar iets te noemen. Of wokken, met een gasvlam die mooi om de pan krult. Dus die andere verwarming is hartstikke prima, zolang de gasaansluiting naar de keuken gewoon blijft. Voor de ministeriële kookworkshops tekent ze graag in, zeker als het met erkende chefkoks gebeurt en hoogstaande recepten.
De voorstelling die ik vrijdagavond in theater Kikker bijwoonde, was er eentje van De Theatertroep, onder de naam Vaudeville. “Ordinair schrootjestoneel en knalpottheater met sketches, slapstick, prologen, dialogen en tot op het bot gelogen waanvoorstellingen.” En: een elektrische kookplaat.
De gewone vrouw
De verwarmingsverandering is in de echte wereld bij een klein aantal losse voorlopers gaande. In de beleidswereld wordt over instrumentarium nagedacht en wordt contact gezocht met de gewone vrouw. Een echt maatschappelijk gesprek is er nog niet.
Op het eind van de voorstelling kwam de al een tijdje aangekondigde Grote Olifant het toneel op. Een achtpersoonsolifant. Met een grote snuit. Die blies het verhaaltje… uit. Het is niet zo dat theatermakers het verwarmingsveranderingsverhaal leven inblazen. De losse suggestie om eens na te denken over elektrisch koken werd hier alleen door mij zo opgevat. Maar dat energie geen louter technische kwestie is maar een maatschappelijk onderwerp aan het worden is, een huishoudelijk onderwerp, dat begint vorm te krijgen. Het vakgebied Ruimtelijke Energieordening krijgt rekenaars & tekenaars (m/v) en een Theatertroep op tournee met knalpotten en kookplaten.