Hier in Utrecht is er de laatste maanden nogal wat te doen rondom de stadsverwarming. Ik meng me ook graag in die discussie. Vanuit Energie-U, de energiecoöperatie hier ter stede, hebben we een platform opgezet dat een manifest voortbracht onder de titel “De Utrechtse stadsverwarming is niet geschikt voor de energietransitie”. We gingen ermee naar de wethouder die over duurzaamheid gaat, ze ontving ons hartelijk en na afloop stond er een cameraploeg klaar van RTV Utrecht.
Graag wat statements, heren. Bart van den Heuvel van de groep StadsverArming, de grote aanzwengelaar van het huidige Utrechtse warmterumoer, deed zijn verhaal, dat van de moderne mondige burger uit de Vinex die het oude collectieve systeem niet meer nodig heeft om modern en duurzaam te wonen en te leven en die niet zomaar los bleek te kunnen komen.
Ik mocht het bredere verhaal doen dat we in ons manifest hebben gezet. De verslaggever nam even met me door waar het over zou gaan, hou het simpel, hou het eenvoudig, voorkom dat het ingewikkeld wordt. Strekking: de stadsverwarming behoort de stad toe, de burgers, wij horen ook een stem te hebben en die hebben we nu niet.
De eerste keer kwam dat er nog niet in de goede volgorde uit. Na die terugkoppeling ging het… slechter. Ik kreeg na de tweede opname de duidelijke en niet mis te verstane repliek dat ik het woord energietransitie had gebruikt. Dat begrijpen onze kijkers niet, zei de verslaggever, op een zakelijke manier, hij had nog meer items te maken die dag en als ik het de derde keer weer niet ineens goed zou doen zou ik uit de opname blijven, zo kwam het over.
De term energietransitie. Wij begrijpen ‘m. Zij niet.
Een jaar geleden ging ik met een Gemeenteraadslid van D66 naar de achterstandswijk Overvecht om daar met een welzijnswerker en bewonersvertegenwoordiger uit die wijk te praten over energie. Met als aanleiding de problemen met de stadsverwarming aldaar (officieel met de blokverwarming, maar het heet allemaal stadsverwarming, wen er maar aan). De D66-man doet ontzettend zijn best om meer zonne-energie in Utrecht van de grond te krijgen. Hij is een moderne burger met geloof in technologische vooruitgang.
De Overvecht-man noemde zonnepanelen een luxe waar de mensen in Overvecht nog lang niet aan toe zijn. Sterker: de lijst met problemen en zorgen in die wijk is groot, en een tekort aan zonnestroom staat er niet op. Te hoge en te vage warmtekosten begon er net wel op te komen. De D66-man vond dat wat kort door de bocht, maar er werd begrip gekweekt. Met het woord energietransitie hoeven we hier niet aan te komen.
De Utrechtse stadsverwarmingsdiscussie gaat over meer dan duurzaamheid. Liefst gaat het wat mij betreft niet zozeer over stadsverwarming maar over de verwarming van de stad. Met energietransitie sluiten we aan bij de gemeente met haar energieplan en energieagenda’s. Bij minister Kamp met zijn warmtevisie. Bij de sector. Niet bij de kijkers van RTV Utrecht en niet bij de mensen uit Overvecht (en Kanaleneiland, waar dezelfde problematiek speelt).
Voor Wonen en de kosten en andere (on)gemakken daarbij is een andere wethouder verantwoordelijk dan voor duurzaamheid. Voor ons manifest zijn we zelf verantwoordelijk en ik ben er nog altijd blij mee, met de strekking en met de titel. Ook weten we dat als we de energietransitie een aangelegenheid willen laten zijn van de mensen, we het over hun problemen en zorgen moeten hebben en die zijn niet overal hetzelfde. De woorden die erbij horen ook niet.
We weten het en passen het ook al toe. Bij bewonersavonden in Overvecht en Kanaleneiland leggen we uit wat stadsverwarming is (een grote verwarming waarbij de ketel niet thuis staat maar ergens in de stad, de grote schoorstenen) en wat het níet is. In deze wijken gaat het om de oude flatverwarmingssystemen die de moderne tijd niet aankunnen. Eneco, eigenaar en exploitant van de Utrechtse stadsverwarming, zat anoniem achterin de zaal en complimenteerde ons na afloop voor de helderheid van de uitleg en de prettige omgang met het publiek. Het was waarschijnlijk de eerste keer dat zij in een zaal zaten waar de stadsverwarming werd besproken en ze niets vervelends naar zich toegeworpen kregen.
Energietransitie is natuurlijk niet dat bewoners de problemen van een bedrijf op hun schouders nemen. Wel dat ze zich bemoeien met wat hen aangaat. In de bijbehorende terminologie, gefaciliteerd door overheid en markt op zoek naar een nieuwe rolverdeling en marktordening in een veranderende samenleving. Voor de goede verstaander: in de eigen woorden dus.
Helpt het woord energietransitie de transitie of helpt het vooral het beleidspapier (en via die route toch de transitie?)? Zeg ’t maar. In je eigen woorden.